Их уул, жижиг горхи, хүчит салхи, аварга давалгаа

Нэгэн жижиг горхи байжээ. Тэрээр мурилзан мушгирч урссаар эцэст нь их уулын энгэрт ирэв. Уул жижиг горхины замыг хааж байсан учир горхи дорой нарийн хоолойгоор, “Өнгөрч гарахыг маань зөвшөөрөөч. Та миний зам дээр зогсоод, урагшлах замыг минь хаагаад байна” гэсэнд уул хариуд нь, “Чи хаашаа явж байгаа юм бэ?” гэв. Бяцхан горхи, “Би гэрээ хайж байгаа юм аа” гэв. Уул түүнд “Болно оо болно. Дээгүүр минь давж урсаад, урагш яваарай” гэв. Гэвч жижиг горхи дэндүү жаахан, бас залуу учир тэр өндөр уулыг давж урсах ямар ч арга байсангүй. Тиймээс уулын энгэр хүртэл урсахаас өөр сонголт үлдсэнгүй...

Дараа нь хүчит салхи уулын байгаа газарт элс шороо татуулсаар хуугин ирэв. Салхи уул уруу хүүгэж, “Намайг өнгөрүүл” гэсэнд уул, “Чи хаашаа явж байна вэ?” гэв. Салхи дахин үлээж, “Би уулын нөгөө талд гармаар байна” гэжээ. Уул хариуд нь “Болно оо болно. Намайг дундуур минь хувааж чадвал цааш яваарай” гэв. Хүчит салхи ийшээ ч нэг үлээж, тийшээ ч нэг үлээсэн боловч уулыг дундуур хувааж чадсангүй. Салхи хүчээ бараад намжиж гэнэ. Ингээд уулын нөгөө талд зөөлөн намуун салхи үлээх болжээ. Хүмүүс түүнд дуртай байв. Уул ингэж хүмүүст мэндчилж байлаа...

Далайн эрэгт далайн хаялага хадыг зөөлнөөр илбэн таалдаг байсан ажгуу. Гэтэл нэгэн аварга давалгаа гарч ирээд “Замаас холд” хэмээн уул руу хашхирав. Уул түүнээс “Чи хаашаа явж байгаа юм бэ” гэж асуусанд, их давалгаа зогсолгүй шуугиж, тасралтгүй түрэх зуураа, “Би хил хязгаараа тэлж, мутраа цааш сунгамаар байна” гэж хариулав. Уул хариуд нь, “Болно оо болно. Хэрэв чи оройг минь давж чадвал, чамд би зам тавьж өгнө” гэв. Их давалгаа хойш жаахан ухраад, уул өөд дахин нэг давалгаалав. Хичнээн их хичээсэн ч давалгаа уулын оргилд хүрч чадсангүй. Ингээд ирсэн газартаа буцахаас өөр сонголт үлдсэнгүй...

Хэдэн зууны турш, жижиг горхи уулын бэлээр тойрон урсжээ. Жижиг горхи уулын бий болгож өгсөн замыг даган явсаар гэртээ иржээ. Тэрээр гол мөрөнд нийлж, далайд цутгав. Уул халамжилсан учраас жижиг горхи алга болсонгүй. Ингэж, жижиг горхи ба их уул бие биеэ түшиж, бие биеэ хязгаарлаж, бие биеэсээ хамаарна...

Хэдэн зууны турш, хүчит салхи уул уруу хүүгэх зуршлаа өөрчилсөнгүй. Хүчит салхи урьдын л адил, уулыг зочлох бүрдээ элс шороо татуулсаар ирнэ. Ирэх тоолондоо уулыг сүрдүүлэвч голоор нь хувааж чадсангүй. Ингэж, хүчит салхи ба их уул бие биеэ түшиж, бие биеэ хязгаарлаж, бие биеэсээ хамаарна...

Хэдэн зууны турш, аварга давалгаа амарч намжсангүй, татарч зогссонгүй. Давалгаа байсхийгээд л уулын өөдөөс түрхэрч, байн байн шуугих боловч уул нэг сөөм ч хөдөлсөнгүй. Уул далайг харж ажиглан дүнхийсээр. Ийм ч учраас, далайн амьтад үржиж олшрон, өсөн нэмэгдэв. Ингэж, аварга давалгаа ба их уул бие биеэ түшиж, бие биеэ хязгаарлаж, бие биеэсээ хамаарна...

За ингээд түүх маань дууслаа. Эхлээд, энэ түүхэнд ямар ямар гол дүр байсныг Надад хэлэх хүн байна уу? Эхлээд уул байсан. Тэгээд өөр юу юу байсан бэ? (Жижиг горхи, хүчит салхи, аварга давалгаа.) Жижиг горхи ба их уултай эхний хэсэгт юу болсон бэ? Санаж байна уу? (Жижиг горхи их уулын бэл хүртэл урссан.) Жижиг горхи уулын бэл хүртэл урссан. Энэ нь тэдний хооронд болсон түүх мөн үү? Горхи хаашаа явсан бэ? Яагаад бид их уул ба жижиг горхины талаар ярьж байна вэ? (Уул горхийг хамгаалсан учраас горхи алга болоогүй. Тэд бие биеэ түшсэн.) Уул горхийг хамгаалсан уу, эсвэл горхинд хаалт болсон уу? (Хамгаалсан.) Хаалт саад болсон байж болох уу? Уул ба горхи хамт байсан. Уул горхийг хамгаалсан. Бас замыг нь хааж байсан. Уул горхийг гол мөрөн уруу урсгасан учраас хамгаалж байсан гэж хэлж болно. Бас хаа сайгүй урсахаас сэргийлж, хүмүүст үер усны аюул учруулахгүйн тулд замыг нь хааж байсан гэж хэлж болно. Уг хэсгийн гол санаа энэ мөн үү? (Мөн.) Нэг талд уул горхийг хамгаалж, нөгөө талд хүмүүсийн орон гэрт хөнөөл учруулахгүйн тулд горхинд хаалт болсон. Дараа нь жижиг горхи уулын бэлд гол мөрөнтэй нийлж, эцэст нь далайд цутгасан. Горхи үүнийг л хүссэн биш үү? (Тийм.) Горхи гол мөрөнд нийлж, далайд цутгахдаа юуг түшсэн бэ? Уулыг түшсэн биш гэж үү? Уул нэг талд хамгаалж, нөгөө талд хаалт болж байсныг горхи түшсэн. Энэ гол санаа нь мөн үү? (Мөн.) Энэ жишээн дээрээс усны хувьд уул хэр чухал болохыг та харж байна уу? (Харж байна.) Энэ чухал уу? (Тийм.) Бурхан өндөр, нам уулсыг бүтээсэн нь зорилготой болов уу? (Зорилготой.) Зорилго байгаа тийм ээ? Саяын түүхийн энэ жижиг хэсгээс, жижиг горхи, том уулаас бид Бурханы бүтээсэн энэ хоёр зүйлийн үнэ цэнэ, ач холбогдлыг харж чадаж байна. Бурхан энэ хоёр зүйлийг хэрхэн удирдаж байгаагаас Түүний мэргэн ухаан, зорилгыг бас харж чадаж байна. Тийм биш гэж үү?

Хоёр дахь хэсэгт юуны тухай гарсан бэ? (Ширүүн салхи ба их уулын тухай.) Салхи сайхан зүйл мөн үү? (Мөн.) Гэхдээ дандаа биш. Заримдаа салхи хэт ширүүсвэл аюул авчирдаг. Гадаа хүчтэй салхинд зогсвол танд ямар санагдах вэ? Хэр ширүүн гэдгээс хамаарна тийм үү? Намдуухан салхи, багахан зэргийн хүчтэй салхинд хүн тэсээд байж чадна. Гэхдээ нүдээ нээлттэй байлгаж чадахгүй байх. Харин хуй салхи болохуйц хүчтэй салхилвал та тэсэж чадах уу? Чадахгүй. Тэгэхээр салхи сайхан гэж байгаа хүний буруу биш ээ. Муухай гэж байгаа хүний ч буруу биш. Яагаад гэхээр, салхины хүчээс бүх юм шалтгаална. Тэгвэл уул энд ямар үүрэгтэй байсан бэ? Яг л салхины шүүлтүүр гэлтэй байсан тийм үү? (Тийм.) Уул хүчтэй салхины хүчийг намжааж юу болголоо? (Намуун салхи.) Намуун салхи болгосон. Хүмүүс байгаа газартаа намуун салхинд хүрч, түүнийг мэдэрсэн. Тэр нь хүчтэй салхи байсан уу, эсвэл намуун салхи байсан уу? (Намуун салхи байсан) Бурхан уулсыг бүтээсэн нэг шалтгаан энэ биш гэж үү? Энэ нь Бурханы зорилго биш гэж үү? Элс шороо татуулсан хүчтэй салхи дэгдэхэд түүнийг хаах, шүүх зүйл байхгүй бол хүмүүсийн амьдрах орчин ямар болох бол? Хаа сайгүй элч, чулуу үлээгээд хүмүүс амьдрах аргагүй болох биш үү? Зарим хүн хийсэж явсан чулуунд толгойгоо цохиулна. Харин зарим нь нүд уруугаа шороо оруулаад юм харж чадахгүй болно. Хүмүүс агаарт шидэгдэж ч болно. Салхи хэт хүчтэй дэгдвэл, тэд байрандаа зогсож чадахгүй. Барилга байшин нурж, гай гамшиг нүүрлэнэ. Хүчтэй салхинд утга учир байгаа юу? (Байгаа.) Ямар утга учир байгаа гэж? Намайг ширүүн салхийг муулангуут, хүмүүс магад, түүнд ямар ч утга учир байхгүй гэж бодох байх. Гэхдээ тийм гэж үү? Хүчтэй салхийг намуухан салхи болгох нь утга учир биш үү? Чийгтэй, бүгчим үед хүмүүст юу хамгийн хэрэгтэй байдаг вэ? Намуун зөөлөн салхи хэрэгтэй байдаг. Тийм салхи тэднийг илбэхэд бодол нь уужирч, санаа сэтгэл тунгалагжиж, бие тайвширч, бодол санаа сэргэдэг. Жишээ нь, та нар олон хүн шавсан, агаар дутмаг өрөөнд сууж байлаа гэж бодъё. Тэр үед та нарт юу хамгийн их хэрэгтэй вэ? (Зөөлөн салхи.) Агаар нь булингартай, тоосжилттой газарт хүмүүсийн бодож сэтгэх нь удааширч, цусны эргэлт буурч, тархины ажиллагаа мууддаг. Харин агаар эргэлт хөдөлгөөнд орвол цэвэршиж, хүмүүсийн байдал ч дээрддэг. Жижиг горхи, хүчтэй салхи аюул авчирч болох байсан ч уул таглан зогссон учраас тэднийг хүмүүст ашиг тустай болгосон. Тийм байгаа биз?

Түүхийн маань гурав дахь хэсэгт юуны тухай гарсан бэ? (Их уул ба аварга давалгааны тухай.) Их уул ба аварга давалгаа. Тэгэхээр уул далайн хажууд байсан байх нь. Тэр газарт бид уул, далайн хаялага, том давалгаануудыг харж болох аж. Манай түүхийн уул далайн хувьд юу байсан бэ? (Хамгаалагч, бас хаалт.) Хамгаалагч, бас хаалт. Тийм байгаа биз? Хамгаалсан нь гэвэл, далайн усыг байранд байлгасан. Тэгснээр түүн доторх амьтад үржин олширсон. Хаалт болсон нь гэвэл, далайн ус хальж урсан гамшиг тарьж, хүмүүсийн гэр орныг сүйтгэхээс уул хамгаалсан. Зөв үү? Тэгэхээр уулыг бид хаалт, бас хамгаалагч гэж хэлж болох нь. Энэ түүх бидэнд, уул ба горхины, уул ба ширүүн салхины, уул ба аварга давалгааны хоорондын харилцан хамаарлыг болон тэд бие биеэ хэрхэн хязгаарлаж, бие биеэ хэрхэн түшиж байгааг харууллаа.

Бурханы бүтээсэн энэ бүх зүйлийг оршин тогтнуулдаг зүй тогтол, хууль гэж бий. Энэ түүхэнд болсон үйл явдлаас Бурхан юу хийснийг та нар харж чадаж байна уу? Бурхан орчлон ертөнцийг бүтээснийхээ дараа юу л болбол болог гээд зөнд нь орхисон уу? Бурхан бүх юмсыг зүй тогтолтой болгож, ажиллах бүтцийг нь зохиочихоод зөнд нь хаясан уу? Бурхан ингэж хандсан гэж үү? (Үгүй.) Тэгвэл яасан гэж? (Бурхан хянаж байгаа.) Бурхан одоо ч гэсэн усыг, салхийг, давалгааг хянаж байгаа. Бүтээсэн зүйлс нь эмх замбараагаа алдаж, хүмүүсийн гэр орныг сүйд хийхийг Бурхан зөвшөөрөхгүй. Тийм болохоор л хүмүүс энэ нутагт амьдарсаар, өсөж олширсоор байна. Тэгэхээр Бурхан орчлон ертөнцийг бүтээхдээ л оршин байгч бүхний зүй тогтлыг аль хэдийнээ төлөвлөчихсөн байсан гэсэн үг юм. Бурхан тэднийг бүтээхдээ л хүний ашиг тусыг бодсон бөгөөд хүн төрөлхтөнд бүү гай учруулаг гэсэндээ тэднийг хянаж байдаг. Бурхан удирдаггүйсэн бол ус хаа сайгүй урсах байсан биш үү? Хаа сайгүй шуурга болох байсан биш үү? Бурхан тэднийг удирддаггүй бол тэд эмх замбараагүй болох байсан. Бас ямар ч зүй тогтолгүй байх байсан. Тэгээд газар бүр шуурга салхи хүүгэж, хаа сайгүй үер ус нэрвэх байсан. Хэрэв аварга давалгаа уулын оройгоос өндөр байдаг бол далайн тэр хэсэг яаж орших юм бэ? Уг далай оршиж чадахгүй. Уул нь давалгаанаас өндөр байдаггүйсэн бол далайн тэр хэсэг орших боломжгүй бөгөөд уул ч утга учир, ач холбогдлоо алдана.

Үг нь Махбодоор Илэрсэн Үргэлжлэл Номоос